tifinagh ghef u zseru
     
azul

tifinaghweb

tifinagh

Etudes

tira

tiniri

timesse

tassili

akakus

atlas

ackal

tudert

grafity

neckk

 

a medya en tira ghef u deghagh

Deg u sebter ae, yuen u medya en tira ghef u zseru en taferka u gafa. Ideggen deg ee elleent tira en te libikumazight ee egguten attas. A sebter ae, degs a medya ghas en sin ideggen: Aseeff en Mamanet deg Air en Nijer, wayedt win ckra en i deggen tama en Zagoura 'eg te muret en Merrok: Ixfe en Ouaroun, Anu en Ouamersemlal ed Tafenna.
Deg te muret en Merrok, tira en te libikumazight ee elleent, masha ur ee eggutent zun dee tin Sahara en Dzayer negh tin Nijer. Deg u nezsul en Merrok, a gwemmadt en Figuig, Taous, Tata, Igherem, Zagoura... sul iqqan ad ne rezu ghef ideggen 'eg ee elleent tira en te libikumazight. Deg Atlas meqquren, ar ne ette afee attas en i gzayen ed eu unughen en i mudduren, i mesmuden akw ed i merigen... masha, tifinagh ee drusent.
Yagour (Atlas Meqquren), idegg ge etu essenen es eu unughen en te ghersaewen ge zeddeyen ta felest en i mesdurar i qburen gher ackal ed igennae. Yagour, ye eqqene gher tidett ta mduregt ed tidmi ta mythologiyt en zik, ge esse lmeden a zeghezsen ed u sgun ie i gdouden akw en ilell a graghlan.
A mdureg dee ta mesirt en te mghurt, accku ete ellee seg zik, mazal ett tura ete edder ar etu efckee seg te suta gher tayedt. Tayri ed u mdureg dee ta mateert en te gherma en i ghelalen meqquren zun dee i mazighen.



argaz en u aazib en Ikkis Yagour, Atlas Mqquren

Seg Ourika (Marrakech), ekkee a bried en Anammer, adday the zeridt ighrem en Aguerdt, ebbeye aseeff 'eg te leggwitt en Walighan ar Tizi u Ghellis. Gwezze ar tala Zguigui, tasga enes, ye ellee u Aazib en Ikkis ed Talatt en y Isck. Degsent attas en eu nughen i neolitiyen en i mudduren ed i merigen. Ur ad the afedt a rgaz enni tura, masha ad the afedt i zserue enes kan! Accku ee rezseen et medden! A rgaz en u Azib en Ikkis ye etu essene es tira en te libiyt ye elleen tasga en te fekka ta zselmadtt enes. Tira agi, ee eqqaren i musnawen is dee ta qburt akw en i deraren en Atlas...
Gravures rupestres du Haut Atlas. Edisud / Belvisi. Casablanca 1992.


a ghulid en ilewen (Oukaimden, Atlas Meqquren)
Seg Merrakech, ye whene atas ad enn the awedtt Oukaimeden. Idegg ge etu essenen deg Merrok es i defleewen ed u semmidt. Idegg ye etu essene daegh es eu nughen en dat u mezruy. Deg u gemmadt a zselmadt en u aseeff Tiferguine, mune dee u gedal a zegzaw ar aazib, ad the afedt attas en eu unughen en i jenwiyen ghef u zseru. Eddu gher i aaziben ge elleen es afella, ad tafedt yuen u unugh meqquren (3,5m) degs kuzs en ilewen ed sin i gezzayen en tira es tifinagh.
Gravures rupestres du Haut Atlas. Edisud / Belvisi. Casablanca 1992.




Tinzouline, Zagoura (Anti-Atlas)
A nzsul en Ouarzazat, mune dee u aseeff en Dra ar Zagura. A mugger en i ckabaren tugh ge ette eddun zik gher Toumbouktou. Ad ur en ette awedtedt Tamegrout. Ghef u zselmadt, attas en ideggen deg ee elleent tira en te libikumazight ed eu i gzayen en i mudduren en zik. Ezsere Ixfe Ouaroun, Anu en Ouamersemlal, Tafenna... Zagoura, ta muret en ta fuckt ed i deraren en igidu, ta mesunt en i musnawen ge rezzun ghef idles a qbur. Ta msunt en wid ge hemlen a gama zeddigen en te nezsruft.
Deg Zagoura, mazal ee edderen i zenkadten ed te melalen akw ed i ckabaren en i leghemen ge ette awghen deg u zeggwar... Ma the xesedt ad the afedt ideggen en tira, iqqan ad the rzud ghef i mniren seg Zagoura.
Photo Amazigh


Ighzer en Mammanet (Niger)
Tifinagh ghef u zseru en u Anu u Ghilas. Attas en tira es tifinagh sul ghursent ar assa atig meqquren ghur i muhagh en Niger. Unughen en i mudduren zun dee uscheen negh aydi. Tama en i mudduren, tifinagh ti qburen. Assa, i muhagh ur ee zemren ad etent ghereen. Attas en isekkilen en tifinagh ghef u zseru en u Anu u Ghilas ne ette afee eten deg te libiyt. Masha, ee elleen ckra en i sekkilen i qburen attas ur eten ne ette afee 'eg te libiyt. Aya ye ette ajee y agh ad ne sestene ghef u zsuer en i sekkilen agi s ämata
Henri Lhote. Les gravures de l'oued Mammanet. Les Nouvelles Editions Africaines. Dakar. 1979


Tinzouline, Zagoura (Anti-Atlas)
Tira en te libikumazight ete ellee akw ghef i deghaghen en Taferka u gafa. Tugh ee ette aruen medden en zik esent ti braten ghef i zsekäuen negh awal en tayri ed te mateert en ideggen 'eg elleen eu aman. Awal ye ellee es ämata ye beddu es "awa nek" deffer as isme en wenna ge aruen awal. Tura, i mazighen ee esse mghuren es u sekkil en tifinagh, meqqar ur ee xesen ad esent ee ette aruen ta sekla ensen. Ad ee eqqiment tira en tifinagh dee a nagee meqquren ghef te meghur en idles a mazigh.
Photo Amazigh